يشم سنگي است که هزاران سال در تمدن هاي قديم به خصوص در آسيا مورد استفاده قرار مي گرفته است. در چين اين سنگ را به نام سنگ بهشت مي شناسند و از بيش از 8 هزار سال پيش قبل از اينکه فلز مورد استفاده قرار بگيرد، چيني ها پي به سفتي منحصر به فرد اين سنگ برده و از آن به عنوان تبر، اسلحه و مجسمه هاي حکاکي شده استفاده مي نمودند. در فرهنگ هاي مختلف نيز به ويژه در مکزيک و آمريکاي جنوبي يشم را سمبل آب و زندگي مي دانستند و از جايگاه خاصي در ميان اين اقوام برخودار بوده است.
در علوم گوهرشناسي از سال 1863 مشخص شد که يشم بايد به دو کاني متفاوت اطلاق شود که عبارتند از جيدايت (Jadeite) و نفرايت (Nephrite) که هر دو در سنگ هاي Metamorphic و تحت فشار هاي زياد تشکيل مي شوند.
اگرچه سختي نفرايت از جيدايت بيشتر بوده و داراي جلاي شيشه اي تا روغني است ولي جيدايت از شفافيت بهتري نسبت به نفرايت برخوردار است.
قابل ذکر است که اکثر يشم هاي موجود در بازارهاي جهاني نفرايت هستند. در حاليکه جيدايت بسيار کمياب تر و ارزشمند تر است.
در علوم گوهرشناسي از سال 1863 مشخص شد که يشم بايد به دو کاني متفاوت اطلاق شود که عبارتند از جيدايت (Jadeite) و نفرايت (Nephrite) که هر دو در سنگ هاي Metamorphic و تحت فشار هاي زياد تشکيل مي شوند.
اگرچه سختي نفرايت از جيدايت بيشتر بوده و داراي جلاي شيشه اي تا روغني است ولي جيدايت از شفافيت بهتري نسبت به نفرايت برخوردار است.
قابل ذکر است که اکثر يشم هاي موجود در بازارهاي جهاني نفرايت هستند. در حاليکه جيدايت بسيار کمياب تر و ارزشمند تر است.
جيدايت (Jadeite)
اين نوع يشم به رنگ هاي آبي، ارغواني کمرنگ، قرمز، صورتي، نارنجي، زرد، قهوه اي، سفيد، مشکي، خاکستري و سبز يافت مي شود. گرانترين نوع آن داراي سبز زمردي و نيمه شفاف (Imperial Jade) که معدن آن در برمه (ميانمار) است.
جيدايت از گستردگي رنگ بيشتري نسبت به نفرايت برخوردار است. جيدايت خالص به رنگ سفيد ديده مي شود. در حاليکه Imperial Jadeite به دليل وجود عنصر کروميوم به رنگ سبز زمردي، رنگ سبز غير زمردي به دليل وجود عنصر آهن، رنگ ارغواني کم رنگ به دليل عنصر منگنز و آهن ديده مي شوند. ولي رنگ هاي ديگر جيدايت همانند صورتي، قهوه اي، قرمز، آبي، نارنجي، زرد و مشکي به دليل وجود کاني هاي مهمان در درون سنگ ايجاد مي شوند.
جيدايت از گستردگي رنگ بيشتري نسبت به نفرايت برخوردار است. جيدايت خالص به رنگ سفيد ديده مي شود. در حاليکه Imperial Jadeite به دليل وجود عنصر کروميوم به رنگ سبز زمردي، رنگ سبز غير زمردي به دليل وجود عنصر آهن، رنگ ارغواني کم رنگ به دليل عنصر منگنز و آهن ديده مي شوند. ولي رنگ هاي ديگر جيدايت همانند صورتي، قهوه اي، قرمز، آبي، نارنجي، زرد و مشکي به دليل وجود کاني هاي مهمان در درون سنگ ايجاد مي شوند.
سه فاکتور اصلي در درجه بندي کيفيت و قيمت جيدايت موثرند که عبارتند از:
1.رنگ: سبز زمردي گرانبهاترين نوع آن مي باشد.
2.شفافيت: نيمه شفاف بهترين کيفيت آن است.
3.بافت: هرچه اين سنگ از بافت ريزتري برخوردار باشد گرانبهاتر است.
اين سنگ داراي خصوصيات زير مي باشد:
ترکيب شيميايي: NaAlSi2O6
ساختمان کريستالي: منوکلينيک
سختي: 7 – 6/5
وزن مخصوص: 3/35 – 3/25
ضريب شکست: 1/665
جلا: شيشه اي
از معادن مهم جيدايت مي توان نيوزيلند، برمه، آلاسکا، لهستان، ژاپن و کاليفرنيا آمريکا را نام برد.
1.رنگ: سبز زمردي گرانبهاترين نوع آن مي باشد.
2.شفافيت: نيمه شفاف بهترين کيفيت آن است.
3.بافت: هرچه اين سنگ از بافت ريزتري برخوردار باشد گرانبهاتر است.
اين سنگ داراي خصوصيات زير مي باشد:
ترکيب شيميايي: NaAlSi2O6
ساختمان کريستالي: منوکلينيک
سختي: 7 – 6/5
وزن مخصوص: 3/35 – 3/25
ضريب شکست: 1/665
جلا: شيشه اي
از معادن مهم جيدايت مي توان نيوزيلند، برمه، آلاسکا، لهستان، ژاپن و کاليفرنيا آمريکا را نام برد.
نفرايت (Nephrite)
نوع ديگر يشم بوده که نسبت به جيدايت از ارزش بسيار کمتري برخوردار است و مي تواند جايگزين خوبي براي جيدايت باشد و مي تواند به رنگ هاي سفيد-کرم و سبز يافت شود.
اين سنگ داراي خصوصيات زير مي باشد:
ترکيب شيميايي: Ca2(Mg,Fe)5Si8O22
ساختمان کريستالي: منوکلينيک
سختي: 6 – 5/5
ضريب شکست: 1/610
وزن مخصوص: 2/95
جلا: روغني تا شيشه اي
از معادن مهم نفرايت مي توان به چين، زولاند نو و کانادا اشاره نمود.
اين سنگ داراي خصوصيات زير مي باشد:
ترکيب شيميايي: Ca2(Mg,Fe)5Si8O22
ساختمان کريستالي: منوکلينيک
سختي: 6 – 5/5
ضريب شکست: 1/610
وزن مخصوص: 2/95
جلا: روغني تا شيشه اي
از معادن مهم نفرايت مي توان به چين، زولاند نو و کانادا اشاره نمود.
