فرمول شيميايي:Ca2Al3(Sio4)3(OH)
ساختمان کريستالي : ارتورهومبيک
سختي: 6/5 – 7
رنگ:آبي ارغواني
وزن مخصوص : 3/35
ضريب شکست : 1/700 – 1/691
معدن: تانزانيا
پديده: Chatoyancy

اين سنگِ آبي رنگِ کمياب که طيف زيبايي از ارغواني هم درآن ديده مي شود، ازخانواده Zoisite بوده و در محلي به نام تانزانيا در شرق آفريقا در سال 1967 يافت شد. اين محل تنها معدن سنگ تانزانايت است. اين سنگ توسط شرکت آمريکايي Tiffany به دنياي جواهرات معرفي شد.
تانزانايت داراي سه رنگي به صورت Trichroism بوده و در يک جهت آبي و در دو جهت ديگر بنفش و برنز نشان مي دهد، به همين دليل برش آن نقش مهمي در نمايش رنگ آن دارد.

بهترين رنگ آن آبي با هاله بنفش بوده و آن دسته از تانزانايت هايي که در صفحه اصلي (Face Up) رنگِ آبي را بيشتر از بنفش به نمايش مي گذارند، گرانبها تر هستند.

اين سنگ در زير نور طبيعي در اوايل و اواخر روز بيشتر بنفش به نظر مي رسد ولي در اواسط روز تغيير آنچناني پيدا نمي کند. لازم به ذکر است که در زير نور لامپ زرد، رنگ بنفش آن قوي تر ديده مي شود.
95 % تانزانايت هاي موجود در بازار هاي جهاني Zoisite هايي به رنگ قهوه اي مايل به قرمز هستند که با حرارت مورد بهسازي قرار مي گيرند تا رنگ آبي- بنفش بهتر و زيباتري را نشان دهند.

بعضی از این نوع تانزانایت ها به خاطر وجود ناخالصی های سوزنی شکل موازی در درون سنگ ، باعث بوجود آمدن پدیده چشم گربه ای می شود که بسیار نادر هستند و اگر این نوع سنگ از رنگ و برش خوبی برخوردار باشد ارزشمند خواهد بود.

تانزانايت دو ضعف مهم فيزيکي دارد: نسبت به تغيير حرارت بسيار حساس بوده و به سادگي با ضربه اي ضعيف دچار تورق (Cleavage) مي گردد.
جهت تميز نمودن اين سنگ بهتر است از آب گرم و صابون استفاده شده و در دستگاه Ultrasonic و يا با شدت بخار (Steam Cleaner) تميز نگردد.

Thulite

نمونه کدر صورتی رنگ زیر مجموعه خانواده زویسایت بوده که اغلب به صورت دامله برش می خورد یا به صورت تندیس های کوچک برش می خورد. در نروژ، نامیبیا، استرالیا، کارولینای شمالی یافت می شود.